Executieve functies

Naast het werken met behulp van methodes vinden wij het belangrijk dat ons onderwijs zich richt op het ontwikkelen van executieve functies. Executieve functies horen bij het denkvermogen en beïnvloeden het gedrag en de wijze waarop je leert. In onze lessen wordt door leerkrachten en leerlingen gebruik van de metafoor van de boot en van Stippestappen.

Executieve functies zijn hogere denkprocessen die nodig zijn om activiteiten te plannen en aan te sturen. Je kunt ze zien als een 'kapitein'. Ze helpen bij alle soorten taken.  Ze zorgen voor efficiënt, sociaal en doelgericht gedrag. De executieve functies worden ook wel de uitvoerende aandacht genoemd en zijn onder te verdelen in vier soorten:

• Impulsbeheersing.

• Concentratie.

• Flexibiliteit.

• Prioriteiten stellen.

De executieve functies regelen bijvoorbeeld het starten met een taak en het richten en vasthouden van de aandacht. Zonder deze functies is goed georganiseerd gedrag niet mogelijk. Wij gebruiken onderstaande boot als metafoor bij het activeren van de executieve functies. Zo gebruiken wij de termen 'geef je schroef een zwengel' voor de functie taakinitiatie en 'let op je toerenteller' voor de functie impulsbeheersing. 

Bij de functie 'vaar op je kompas', maken wij gebruik van de methode Stippestappen. De Stippe, een grappig figuurtje, helpt het kind. Het figuurtje wijst de weg naar een goede werk- en leerhouding: stilzitten, stil zijn, concentratie, ontspanning, vinger opsteken, starten en stoppen. Om het denkproces bewust te kunnen sturen wordt taal gebruikt ter ondersteuning van de vijf fasen; 

- Wat moet ik doen? 
- Hoe ga ik dat doen? 
- Ik doe mijn werk 
- Ik kijk na
- Reflecteren.

Deze Stippestap wordt gebruikt bij; iedere uitleg van een taak/vak; bij het toepassen van reken - en begrijpend lezen strategieën; bij het toepassen van de juiste spellingscategorieën. Het onderstaande voorbeeld geeft een weergave van de Stippestap bij begrijpend lezen. 

Naast dat we de boot inzetten tijdens vakken als taal en rekenen, zetten wij deze ook in tijdens IPC. Dit doen wij doormiddel van: 

• Taakwerken

Bij taakwerken is het de bedoeling dat kinderen een aantal verplichte werkjes zelf inplannen. Dit taakwerken gebeurt op bepaalde momenten in de week. Bij de groepen 1 en 2 kan dit een puzzel zijn of werken met de juf etc.  De kinderen plannen dit in op een speciaal bord doormiddel van gekleurde magneten die overeenkomen met de dagen van de week die ieder een eigen kleur hebben gekregen. Bij de groepen 3 t/m 8 krijgen de kinderen een blad waar zij zelf kunnen aangeven wanneer zij een bepaalde taak gaan maken; dit kan een schrijfopdracht zijn, een reken of een spellingsopdracht etc. In de groepen 6 en 7 is de weektaak digitaal.

• Werken met coöperatieve werkvormen

Coöperatieve werkvormen zijn goede werkvormen om samenwerken te oefenen. Samenwerken is een vaardigheid die kinderen nodig hebben om goed te kunnen functioneren in de samenleving. Door met elkaar samen te werken praten kinderen met elkaar over de leerstof. Ze zijn er actief mee bezig en leren van elkaar. Leerlingen krijgen meer inzicht in de leerstof door het elkaar uit te leggen.
Door samenwerken leren kinderen elkaar beter kennen, onstaat er begrip voor elkaar en zijn ook bereid elkaar te helpen.

• Persoonlijke leerdoelen

Kinderen vanaf groep 5 werken in de leertuin aan hun eigen leerdoelen. Deze leerdoelen zijn gekoppeld aan het IPC thema en worden door de kinderen zelf aangegeven. Onze leertuin heeft een aantal "tuinen" waar de kinderen in kunnen werken; de kooktuin, de creatieve tuin, de techniek tuin, de media tuin of de drama tuin. 

• Het ik rapport

Vanaf groep 3 vullen de kinderen samen met de leerkracht een 'ik rapport' in. In dit rapport geven zowel het kind, als de leerkracht aan waar de leerling staat als het gaat om de executieve functies van de boot. Is het kind 'beginning', 'developing' of 'mastering' in het toepassen van de vaardigheden? Het ik-rapport geeft een beeld van de ontwikkeling van het kind en wordt met ouders besproken tijdens de verschillende contact momenten die er zijn gedurende het schooljaar.